Babka lancetowata

(Plantago lanceolata)

Wieloletnia, mrozoodporna roślina zielna z jedwabistymi, długimi liśćmi ułożonymi w rozetę. Występuje naturalnie w niemal całej Europie, Afryce Północnej, Azji Zachodniej i środkowej – aż do Himalajów. Kwiaty ma drobne, białe lub różowawe, zebrane w kłos. Kwitnie od maja do września lub października. Świeże liście bywają niekiedy stosowane w kuchni, mają lekko gorzki smak.

Liście są dostępne do zbioru przez cały rok i są używane surowe w sałatkach lub gotowane jak szpinak. Kiedy się zagotują, wydzielają zapach podobny do pieczarek.

Są dodawane w małych ilościach do zup, sosów ziołowych i sałatek lub są obtaczane w słodkim albo słonym cieście i smażone w głębokim oleju.

Roślina jest również często używana w herbatkach i innych preparatach ziołowych. W celu uzyskania surowca liście zbiera się od maja do sierpnia, a następnie suszy. Zebrane liście są podatne na zaczernienie, dlatego należy je suszyć w temp. 40 ° C, w przewiewnym miejscu. Po wysuszeniu powinny być kruche i mieć kolor zielono-brązowy.

Znana od starożytności, kiedy to była używana jako substancja przeciwkaszlowa, lek na opryszczkę, infekcje skóry, jako antidotum na wściekliznę, ukąszenia skorpionów i węży. w średniowieczu była używana na złamania i opuchlizny, a także jako antidotum na miłosne czary.

W medycynie ludowej stosowana na problemy z astmą, zapalenie oskrzeli i inne choroby układu oddechowego, zalecana w leczeniu chrypki, suchego, przewlekłego kaszlu, nieżytów przewodu pokarmowego oraz dróg moczowych. Wśród ludzi powszechna była praktyka używania świeżego soku z liści na mniejsze rany, egzemę, oparzenia i stany zapalne skóry. Obecność substancji śluzowatych sprawia że ma pozytywny i wysoce skuteczny wpływ na kaszel, ponieważ związki te mają działanie ochronne i jednocześnie łagodzą podrażnione gardło, ma też właściwości wykrztuśne.

Jest niezastąpiona dla palących papierosy gdyż oczyszcza oskrzela.

Ze względu na właściwości jest wykorzystywana głównie do produkcji mieszanek herbacianych, o działaniu przeciwzapalnym oraz wspomagających trawienie. Używana w nieżytach dróg oddechowych oraz na zmiany zapalne błony śluzowej jamy ustnej i gardła. Stosowana również zewnętrznie, na stany zapalne skóry, takie jak ukąszenia lub użądlenia owadów, poparzenia, egzemę, małe rany, zapalenie spojówek lub powiek.

Liście mają właściwości przeciwzapalne, przeciwbólowe, ściągające i antybakteryjne.

Używana w kosmetyce łagodzi podrażnienia, delikatnie oczyszcza i uelastycznia skórę, zwęża rozszerzone pory. Liść stosowany jest głównie jako środek wykrztuśny i rozkurczający mięśnie gładkie górnych dróg oddechowych, w stanach zapalnych jamy ustnej, krtani – znaczenie mają substancje zmniejszające przekrwienie błon śluzowych. Właściwości bakteriostatyczne wykazuje tylko świeży surowiec lub sok z liści. Sok ze świeżych liści działa zmiękczająco, łagodzi ból i obrzęk wywołany stłuczeniem, ukąszeniem owadów, itd. Sok ze świeżych liści babki lancetowatej albo odwar z liści wysuszonych przyspiesza gojenie ran i regenerację naskórka. Wywary są podawane w przypadku problemów z drogami oddechowymi, działają nieco ściągająco i słabo moczopędnie.

Badania wykazały, że wyciągi wodne z liści babki lancetowatej, stosowane doustnie, pobudzają wytwarzanie interferonu i przeciwciał antywirusowych, tym samym chronią przed inwazją wirusów.