Opis
Szanta zwyczajna
(Marrubium vulgare)
Wieloletnia, mrozoodporna, bylina z rodziny Lamiaceae, pochodzi z Europy, północnej Afryki i Azji. Dorasta do wysokości 25-70 cm, ma aromatyczne, szarawe liście, które po roztarciu są gorzkie i pachną jabłkami. Roślina była dawniej często uprawiana jako roślina lecznicza, dziś jest wymierającym gatunkiem we florze Polski. Ma białe kwiaty, kwitnie od maja do września, roślina miododajna.
Nazywana przez starożytnych Egipcjan „Seed of Horus”, miała tam długą historię uprawy i zastosowania jako lekarstwo. Była tradycyjnie używane do produkcji leków, a nawet cukierków stosowanych w kaszlu i przeziębieniu. Najwcześniejsze dowody archeologiczne na uprawę pochodzą ze środkowej Europy, z okresu neolitu (4000 p. n. e). Castor Antonius i Pliniusz Starszy polecali używać tej rośliny szczególnie do gojenia ran. Do południowej Australii została wprowadzona w 19 wieku do jako zioło lecznicze, obecnie można ją znaleźć również w obu Amerykach.
Szanta zwyczajna była tradycyjnie używana do przygotowywania twardych cukierków, które są uważane przez medycynę ludową na trawienie, łagodzą ból gardła oraz do łagodzenia stanu zapalnego. Roślina zawiera bardzo silny związek przeciwwirusowy. Jako lek stosowano tradycyjnie suszone liście i górne części łodygi.
W medycynie ludowej stosowany jako herbata na utratę apetytu, niestrawność, dolegliwości gastryczne, katar oskrzeli, w leczeniu dróg oddechowych i chorób pęcherzyka żółciowego (pobudza wydzielanie żółci), niewydolność i zaburzenia rytmu serca, astmie, kokluszu, cukrzycy, środek uspokajający, zapalenia wątroby, malarii, kamieni moczowych. Również tradycyjnie stosowany w infuzji, jako remedium na wszystkie rodzaje chorób związanych z przeziębieniem lub grypą: ma działanie wykrztuśne i rozkurczające, przydatna dla leczenia chorób górnych dróg oddechowych, takich jak, zapalenie oskrzeli, kaszel, astma lub ból gardła.
W medycynie konwencjonalnej, jest mniej rozpoznana, choć okazała się stymulująca do wydzielania śliny, soku żołądkowego i żółci, zgłoszono również efekt mukolityczny, przeciwzapalny, przeciwmiażdżycowy, przeciwutleniający i przeciwbólowy. Napary z ziela obniżają poziom glukozy, trójglicerydów i cholesterolu.
Właściwości: Pobudza wydzielanie soków żołądkowych, więc pobudza apetyt i procesy trawienne, wiatropędna. Stymuluje pracę wątroby i wydzielanie żółci. Łagodzi bolesne miesiączki. Służy także jako regulator rytmu serca. W przeszłości była używana do leczenia malarii i gruźlicy. Zewnętrznie stosowana do leczenia zainfekowanych i trudno gojących się ran, działanie przeciwzapalne. Ponadto ma działanie wykrztuśne, uspokajające, rozluźnia system nerwowy
