Opis
Szkarłatka amerykańska
(Phytolacca americana)
Okazała, mrozoodporna bylina należąca do rodziny szakłakowatych. Dorasta do 3 metrów wysokości, pochodzi z wschodniej części Ameryki Północnej. W Polsce jest uprawiana jako ozdobna roślina ogrodowa, znajduje się w kolekcji niektórych ogrodów botanicznych. Liście mogą osiągnąć szesnaście centymetrów długości, są gładkie, przebarwiają się jesienią. Łodygi koloru zielonego lub czerwonego. Białe kwiaty zmieniają się po zapyleniu w ozdobne, ułożone w grona, zielone, a następnie ciemno-fioletowe owoce które są źródłem pożywienia dla ptaków śpiewających. Kwitnie od czerwca do września. Nasiona wymagają stratyfikacji, dlatego najlepiej wysiewać je wiosną lub jesienią, później rozsiewa się sama. Jest ciepłolubną mało wymagająca rośliną, mimo iż jest mrozoodporna, podczas bezśnieżnej mroźnej zimy będzie wymagać okrycia. Najlepiej rozwija się w słońcu w wilgotnej, żyznej, próchnicznej glebie, ale może rosnąć w miejscach częściowo zacienionych. Każdej wiosny ponownie odradza się z korzenia.
Mimo że jest uznawana za roślinę trująca, używa się jej w medycynie chińskiej i homeopatii.
Owoce (bez nasion) lub młode liście i pędy po odpowiednim przetworzeniu są również spożywane. Jagody są gotowane i dodawane do galaretek lub placków, barwi się nimi wina, likiery, cukierki. Uważa się, że gotowanie unieszkodliwia toksyny zawarte w jagodach. Liście i pędy młodych roślin czasami zbiera się wiosną i po wielokrotnym blanszowaniu w zmienianej wodzie, podaje jak warzywo. Gotowane zielone pędy są sprzedawane na południu USA, co jest kontrowersyjne, ponieważ roślina zawiera toksyny.
Z jagód rdzenni Amerykanie otrzymywali barwnik którym ozdabiali swoje konie.
Od czasów przybycia europejczyków do Ameryki, szkarłatka była używana w medycynie ludowej, w leczeniu wielu dolegliwości. Przez Indian stosowana zewnętrznie w postaci maści lub okładów na choroby skóry, takie jak trądzik, zakażenia grzybiczne, świerzb. Wewnętrznie korzeń w postaci nalewki był używany, w małych dawkach w leczeniu różnych infekcji dróg oddechowych, zapalenia migdałków, anginy, powiększenie węzłów chłonnych, zapalenia stawów, reumatyzmu, artretyzmu i utraty masy ciała. Był również podawany podczas leczenia chorób autoimmunologicznych, obrzęku gruczołowego, owrzodzeń, zapalenia oskrzeli i raka. Tarty korzeń był używany przez Indian Ameryki Północnej jako okład w leczeniu stanów zapalnych i wysypki na piersiach. Wysuszone korzenie i jagody mają działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwwirusowe, przeciwreumatyczne, wykrztuśne. Suszone owoce były spożywane w leczeniu czyraków. Niezależni naukowcy badają wykorzystanie rośliny w leczeniu AIDS, raka, grypy, polio i wirusa HIV. Jednak jej stosowanie jest trudne, ponieważ częsci rośliny są toksyczne. Można jej używać jedynie pod nadzorem doświadczonego fitoterapeuty, odradza się samoleczenie.
